Kuş Gözlem Merkezi
Belen, denizden 15 km. sonra 740 metreye ulaşan orman ve emdimik bitki örtüsüyle kaplı dağ ve tepeleriyle, süzülen göçmen kuşları ile tanınmıştır. Halep, Ceyhan, Antakya ve Kırıkhan'ın yaylası olarak da ün yapmış olup, bu ününü günümüzde de sürdürmektedir.
Belen Boğazının ve bu boğazdaki yerleşimin tarihi çok eski dönemlere kadar gitmektedir. Yörede yapılan arkeolojik kazılar sonucu bulunan bilgiler bölgenin yalnızca Anadolu’nun güney kapısı olduğunu değil, yolların birleşerek bir ana arter teşkil ettiğini bu ana arterin kuzey ucunun Karadeniz’e kadar açılarak devam ettiğini, güneyde de yine yollar açılarak bir yandan Suriye ve Irak öte yandan Filistin ve Mısır’a kadar uzandığını göstermektedir. Belen’in coğrafi konumunun Amanoslar ile Doğu Torosların kesiştiği bir noktada olması ona bu stratejik önemi kazandırdığı anlaşılmaktadır.
Genel bir algı olarak Belen Boğazının Adana, Tarsus, Maraş ve Gazi antep’i birbirine bağlıdığı düşünülüyordu. Oysa Anadolu tarihi coğrafyası üzerinde yapılan çalışmalar göstermektedir ki, Belen boğazı Anadolu için bundan daha büyük bir önem taşımaktadır. Cografyacı Strabon, kitabının birçok yerinde bölgenin Kuzeye doğru Samsun ve Sinop’a bağlanan kara yolunun kesiştiği bölge olarak göstermektedir.
Göçmen kuşların rotaları karalar üzerinde ve büyük su kütlelerini en dar noktadan geçen güzergahlardan oluşuyor. Doğu Avrupa ve Afrika arasındaki en kısa karasal bağlantı Türkiye üzerinden geçer. Süzülen kuşlar denizi geçmek zorunda oldukları durumlarda Boğaziçi, Çanakkale Boğazı gibi en dar noktaları tercih ederler. Ayrıca yüksek dağları da aşarken Arhavi ve Borçka /Artvin ve Belen/Hatay gibi daha alçak olan geçitleri kullanırlar. İlkbahar göçünde Afrika Rift vadisi uzantısı takip ederek Hatay’a ulaşan süzülen göçmen kuşlar kuzeydoğu ve kuzeybatı yönlerine doğru göçe devam ederek, Boğaziçi’ni geçerek kuzey Trakya'ya ve Balkanlar'a, diğer kol da Artvin üzerinden Kafkaslar'a ve daha kuzeydeki üreme alanlarına ulaşırlar. Sonbahar göçünde de aynı güzergah üzerinden Afrika’ya geri dönerler.
Belen bir taraftan Doğu Akdeniz (İskenderun Körfezi) diğer taraftan Amik Ovası arasında, sahilden hemen içerde sarp bir duvar gibi denize paralel yükselmektedir. Güney Anadolu ile Kuzey Suriye arasında ulaşım bakımından ciddi bir engel teşkil eden Amanos Dağları'nın ekseni Belen'de ortalama 700 metreye kadar alçaldığı için, Anadolu'yu kat ederek Gülek Boğazı'ndan Çukurova'ya inen ve sonra deniz kıyısını izleyerek İskenderun'a kadar gelen yolun, yüksek dağları aşıp Suriye, Mezopotamya ve Hicaz istikametine doğru ilerlemesi mümkün olmaktadır.
Kuş Araştırmaları Derneği tarafından Hatay Belen Geçidi’nde gerçekleştirilen süzülen kuş göçü çalışmasında ilkbahar ve sonbaharda toplam 150.000’den fazla süzülen göçmen kuş kaydı ile türlerin göç rotaları, takvimleri ve göçün mevsimsel ve gün içerisindeki dağılımı ortaya çıkartıldı.” (Bilim ve Teknik Dergisi, Mayıs 2004 Yeni Ufuklar eki)
Türkiye’de kuş göç yolları açısından önemli bir ülkedir. Örneğin Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Sıkı, Türkiye’de kuşların üç büyük göç yolu bulunduğunu ve bu göç yollarından en önemlisinin Orta Avrupa-Balkanlar, İstanbul Boğazı-Anadolu’yu geçerek Doğu Akdeniz’e, oradan da Nil Vadisi’ne ulaşan güzergah olduğunu, ikinci göç yolunun Kafkaslar üzerinden Karadeniz’e, Çoruh Vadisi’ni takip ederek Belen Geçidi (Hatay), Suriye ve Mısır üzerinden Orta Afrika’ya uzan geçiş olduğunu söylemiştir. Prof. Dr. Sıkı, Ukrayna’da kuluçkaya yatan bıldırcınların Karadeniz’i geçerek Anadolu’yu boydan boya geçip Mısır’a ulaşan güzergahında üçüncü yol olduğunu söylemiştir. Her sene dünyada yaklaşık 50 milyar kuş göç etmekte, bunların 5 milyarı Avrupa ile Asya arasında yapılmaktadır.
Belen Geçidi’nden geçen göçmen kuşlar ise ak pelikan 6 bin 203, karaleylek 3 bin 303, leylek 82 bin 887, turna 3 bin, arı şahini, yoz atmaca ve küçük orman kartalı olarak 26 bin 756 kuşun türü saptanmıştır
Belen’de kuş gözlem temalı tabiat parkı
İlçemiz Cumhuriyet Mahallesi Güriş Rüzgar Enerji türbin sahası ile Halilbey-Çakallı Mahallesi sınırları içerisinde yer alan bölge uzun yıllardır Kuş Gözlem Merkezi olarak kullanılmaktadır. Bu bölge, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca 25.04.2014 tarihinde 45 hektarlık saha ana kaynak değeri ve teması Kuş Gözlem olan ‘’Belen Geçidi Tabiat Parkı ‘’ olarak ilan edilmiş bulunmaktadır.
